‘Wanneer ben je eigenlijk een held?’

George Brewster ontstak zaterdag 4 mei de speciale Canadian Remembrance Torch. De 101-jarige Canadese veteraan droeg daarna het gedicht On Flanders Fields voor. Hij deed dit tijdens de herdenking op de Canadese Begraafplaats in Holten, waar zich vele volwassenen én kinderen hadden verzameld. 

door Peter Bulthuis

Holten - Het zorgde voor kippenvel. In de oorlog was George Spitfirepiloot. Naast het voordragen van het gedicht en ontsteken van de fakkel, legde hij ook een krans bij de Cross of Sacrifice. En stak de veteraan een roos in de grond bij het graf van John Hergott. Deze soldaat was 36 jaar toen hij op 16 april 1945 omkwam in Duitsland.

Terwijl op de achtergrond doedelzakken Amazing Grace inzetten en de Holtense Muziekvereniging even later inhaakte, zorgde dit voor een zeer emotioneel en indrukwekkend moment. Brewster kreeg ondersteuning van Rev. Greg Summer Padre en twee schoolkinderen, die ook rozen plaatsten. Daarmee werd het startsein gegeven om alle graven van bloemen te voorzien. “Beste kinderen: jullie mogen nu bij elk graf twee rozen plaatsen”, zegt voorzitter Lianne Jongsma van Stichting Viering Nationale Feestdagen. “Als je de roos in de grond steekt, kijk dan eens goed in stilte naar de steen waar je voor staat. Dit doe je uit respect van de overledene.” 

Jongsma opende de herdenking met een citaat van Soldaat van Oranje, Erik Hazelhof Roelfzema. “In het leven van ieder mens komen ogenblikken voorbij waarop hij tot zichzelf zegt: ‘Tja, dat kan niet!’ En dan doet hij iets”, vertelt Lianne. “Tja, dat kan niet. Dat dachten ook 1394 Canadese soldaten die hier begraven liggen. En dus, deden ze iets.” Tegen de aanwezigen: “Stel dat jij hoort over een vreselijke oorlog in een onbekend en ver land. Zou jij gaan vechten? Wat zou jij doen? Al deze 1394 soldaten hadden een broer, zus, vader of moeder waaraan ze vertelden dat ze gingen vechten. Stel dat jouw vader, broer, man of zoon jou dat vertelde. Wat zou jij doen? Al deze soldaten maakten dappere keuzes. Wij hebben onze vrijheid aan hen te danken. En als je leeft in vrijheid kun je iedere dag opnieuw keuzes maken. Het hoeft niet groot en heldhaftig te zijn. Kiezen voor het goede zit ook in kleine dingen.”

Jan Bronninkreef vroeg tijdens zijn toespraak wanneer je eigenlijk een held bent. “Deze soldaten hebben met anderen ervoor gezorgd dat we nu in een vrij Nederland kunnen leven. Deze soldaten hebben hun leven gegeven. En met deze helden uit de Tweede Wereldoorlog, kom ik op de vraag: hoeveel held zit erin jou en in mij?”, zegt hij. “Ben je bijvoorbeeld moedig genoeg om te gaan bungeejumpen. Maakt je dat een held? Een beetje misschien. Omdat je je angsten hebt overwonnen. Ben ik een held, omdat ik aan Expeditie Robinson heb meegedaan? Sommigen vinden dat, maar ik niet. Ik ging uit vrije wil naar de Filipijnen om daar een fantastisch avontuur te beleven. Dus, ik zie mezelf niet als held. Misschien is avonturier een betere naam. Datzelfde geldt voor bungeejumpen.”   

Wanneer ben je dan wel een held? “Als op school iemand steeds maar weer wordt gepest en buitengesloten. Wie is dan degene die ervóór springt en roept: en nu is het genoeg geweest! Kappen hiermee! Wie is er moedig genoeg om voor iemand op te komen. Met daarbij het risico dat de pesters dan jou moeten hebben. Als jij opstaat tegen pesters, tegen mensen die anderen uitsluiten of kleineren dan ben je per definitie een held. Jij hebt dan immers geen eigen belang. Maar je loopt dan wel het risico om gepest en buitengesloten te worden. Net als deze soldaten die hier kwamen om te vechten voor onze vrijheid. Niet uit eigen belang. Maar wel met het risico om gewond of zelfs gedood te worden.”

Jan zei dat een Canadese oorlogsveteraan met zijn vrouw tijdens herdenkingsweken bij hem op de boerderij logeerden. “Hij was altijd heel erg bescheiden en zag zich niet als een held. Terwijl hij in onze ogen een hele grote held is. Hij vertelde: we hadden eigenlijk geen idee waar we aan begonnen. Wij hadden van tevoren niet het idee dat zovelen van ons zouden gaan sneuvelen. Ja, als hij dat zo zei, dan werd je daar wel even stil van. Maar hij was zelf ook onder de indruk hoe hier de gevallen soldaten worden herdacht. En hij was blij om te zien dat er zoveel jongeren bij aanwezig waren. Want zo gaf hij aan: de herinneringen moeten levend blijven. Om nieuwe oorlogen te voorkomen. En ook heel erg onder de indruk was hij over de kaarsenceremonie op kerstavond. Jongeren die iedere soldaat op kerstavond een lichtje geven. Hoe mooi is dat?”