Bijzondere historie van Rijssen: Boeren

RIJSSEN - In deze zesde aflevering van de bijzondere historie van Rijssen zien we dat Rijssen eeuwenlang boeren herbergde en niet alleen Rijssen. De Twentse dorpen en stadjes bestonden anno 1800 meest uit boerderijen die met de achterkant naar de weg stonden. Voor de grote achterdeuren lag een grote mestvaalt.

Toen Willem de Clerq, zoon van een Amsterdamse graanhandelaar in het jaar 1812 door Rijssen reed, vond hij dit het meest ellendige dorp dat hij kende. Daarna vergeleek hij alle dorpen steeds met Rijssen of Almelo: ‘Ik heb Goor niet zo lelijk gevonden als Rijssen en de andere dorpen’. Of de erven van de huizen in de marken altijd op de zelfde plek hebben gestaan is nog een open vraag. Van meerdere huizen is overgeleverd dat ze ooit eens op een andere plek hebben gestaan. De oude huisplaats, dikwijls bekend gebleven als "olde hoesstee", is er het bewijs van, maar zegt niets over de tijd van verplaatsing. In de periode waarin markebepalingen van kracht waren, was de verplaatsingsvrijheid zeer beperkt; alleen binnen de erfomheining was het toegestaan. We spreken dan ook over de laatste vijfhonderd jaar. Oudere markebepalingen zijn niet bewaard gebleven. Toch zullen de erven met hun gebouwen zeker langer dan vijf eeuwen hun vaste plaats hebben gehad.

Verwonderlijk
Pas in het twintigste eeuw verdwenen de boeren uit Rijssen. Het was enigszins verwonderlijk, anderzijds begrijpelijk. Niemand mocht zich vestigen buiten de stad want dat was grond van de marke. Het is verwonderlijk dat de boeren toch bleven wonen binnen de toen aangebrachte bestrating, die de plaatsen van wal en gracht gingen innemen. Trouwens waarom zou een boer buiten gaan wonen? De meest elitaire levensbehoeften werden ter plaatse voortgebracht en vervaardigd. Bouwstenen en dakpannen worden geleverd door de steenbakkers, de brandstof word betrokken van de turfstekers, kleding en schoeisel leveren de kleermakers, wevers en schoenmakers, de landbouwwerktuigen werden door de smeden gemaakt, hout haalde men dichtbij uit het bos. Voor het bier zorgden de plaatselijke bierbrouwerij, de molenaar leverde het meel waarvan ‘moeder de vrouw’ brood en pannenkoeken maakte. Al met al kan gezegd worden dat het voor de boeren en voor de burgers meer dan genoeg was. Meer eisen stelde men toen niet aan de levensstandaard. Niet alleen de boeren hebben vee gehouden. Vrijwel elke ingezetene van Rijssen had indertijd wel een koestalletje achter het huis. Elke burger mocht tenslotte op de stadsweide een koebeest laten grazen.

Dick Tukkers