Column: Tot slaaf gemaakten in... Riessen?
AlgemeenSlavernieje – de meeste verhalen oawer “tot slaaf gemaakten” spölt in de Randstad. Hef het Hanzestädjen Riessen doar ook met van doon? Wisse, mer dan wal héél indirect. Te veenden in “met n oaln Màester biej n Heard” van Van Wiengoarden. Ik make d’r ne ingekorte versie van:
In Vrezenvenne ha’j umstreeks 1785 nen timmerman Gerrit Peddemos. Vakbekwaam! Har ne vrouwe en ne zönne: Gerrit Jan. En nen Duutsen knech: Nehrkorn. Den knech mos alle deage lopend noar Riessen, reparatie an ’n toorn van de Skeeldkoarke. Hee schoften aait op ’n Grimboarg, op ne tuinbaanke, en dan dreumden hee dat-e ooit nog ees eigenaar zol wean van zonne dreum-havezathe.
Peddemos gung noar Amsterdam, met gezin en knech, um mear oarmslag. Nehrkorn was gek met dat kleane kealke Gerrit Jan, en dan buurden hee um op de woarkbaanke en dan mos-e spolken, net as nen domiej. “Iej mut later domiej worden,” zea-r-e alverdan. Nehrkorn was leargierig en ontwikkelden zich zodöanig, dat-e stadsarchitect van Paramaribo kon worden. In Suriname verdeenden hee geald as water en kochen de ene noa de aandre plantage op. Hee zal doar ongetwiefeld ‘tot slaaf gemaakten’ an ’t woark hebben ehad…
Nehrkorn kreeg heimwee. Hee wol wier noar Hollaand.
As hee in Hollaand ankeump, zöt-e in de “Oprechte Haarlemsche Courant” ne adverteantie: ’n Grimboarg was te koop! Rap reaist Nehrkorn noar Tweante en koch het spil vuur aanderhalve ton. Hee is eigenaar van ’n Grimboarg. In Riessen is domiej Cramer van de Skeeldkoarke oet de tied en d’r mut nen niejen domiej kommen. Destieds ha’j dan ne lieste met tien candidaten, ‘prominenten’ eneumd, dee op de riege of ‘s zöandeangs proefpreakten. De 4 havezathen, het stadhoes en ’n koarkenroad harren ieders éne stemme vuur het beroop. Nehrkorn was nen zet slim zeek en was krek an de betterende haand toen hee bezeuk kreeg van Van Wiengaorden. Of “de negerin Maria” koffie mos zetten, steet d’r nit biej. Nehrkorn wör biej ekuierd oawer de stand van zaken en heurden dat ’n vergangen zöandag nommer zesse har epreakt. Het was de leu good bevöllen en dissen proponent maakten mooie geboaren biej de preake. Wee dat was? Ene Gerrit Jan Peddemos. Nehrkorn sprung bekaand oet zin zeekberre. Peddemos mos ’t worden! Alle havezathen waren d’r vuur en zo kreeg Peddemos het beroop. Hee har dat dus te daanken an nen keal den de baas was oawer nen bessen plear tot slaaf gemaakten. In 1818 störf Peddemos, nog mear 30 joar oold.
Riessen en de slavernieje – dus toch…! Áfijn, ‘n toorn den Nehrkorn vertimmerd hef, is in 1826 dale epleard. Of d’r verbaand tusken ’t een en ’t aander besteet, mut de leazer zelf mer bepoalen…
Gerrit Kraa
Column Gerrit Kraa
