Steenfabriek De Brekeld van 1965 tot 1982
RIJSSEN – In de voorgaande artikelen werd verteld hoe de vervaardigde stenen werden gedroogd en gebakken in de primitieve veldovens tussen de jaren 1924 en 1951 en hoe dit proces tussen de jaren 1951 en 1965 moderniseerde met ringovens. De wetenschap stond echter niet stil. Nieuwe verbeteringen werden uitgedacht, met als doel nog sneller en voordeliger te produceren. De ringoven werd vervangen door het bouwen van een tunneloven.
De tunneloven
In het jaar 1963 besloot de directie van steenfabriek De Brekeld een 114 meter lange en 230 meter brede tunneloven te bouwen. Deze werd in het jaar 1964 opgeleverd. De oven werd buiten de productie om en voornamelijk door eigen personeel gebouwd. In februari 1965 ging de nieuwe oven in bedrijf. In deze tunneloven werd een automatische drooginrichting aangebracht. Inmiddels was er een machine ontwikkeld, namelijk een strengenpers die het materiaal kneedde, in strengen tevoorschijn haalde en afsneed ter grootte van een baksteen. De pas afgesneden stenen moesten voor ze gebakken werden eerst nog veel vocht verliezen. Anders zouden de stenen tijdens het bakken kunnen barsten door de uitzetting van waterdamp. Dit voordrogen gebeurde in droogkamers. Het transport van en naar de droogkamers vond plaats met de zogenaamde bok. Dit op rails lopende voertuig kan in een keer 960 ongebakken stenen transporteren. Na ruim 48 uur drogen konden de stenen worden gebakken. Op vuurvaste wagens werden de stenen in de tunneloven gereden. Elke wagen kon 3600 stenen vervoeren. De tunneloven was verdeeld in drie zones; de verwarmingszone, de brandzone en de afkoelingszone. De gemiddelde temperatuur was 1040 graden. Na 88 uur waren de stenen kant en klaar aan de andere kant van de oven gearriveerd en draaide de stoker de wagen handmatig uit de oven. 'Van leem tot steen'' kon desgewenst in 136 uur plaats vinden, maar om de kwaliteit te waarborgen deed men er liever iets langer over.
Geautomatiseerd
De productie van stenen was in de jaren 60 deels veranderd in machinewerk. Achter een groot schakelbord vol met rode en groene lampjes die uit en aan sprongen, knopjes, hendels en metertjes, regelde de stoker in zijn eentje de eindproductie van steenfabriek De Brekeld. Alles ging in het jaar 1965 dus bijna automatisch om de 10 miljoen stenen te kunnen produceren met het zelfde aantal personeelsleden als een jaar daarvoor. In het jaar 1964 waren dit nog 5.5 miljoen stenen. Gebruikte men in de ringoven nog kolen als brandstof, in de tunneloven stapte men over naar aardgas die rechtstreeks van de Gasunie werd betrokken. In een volgende editie: de modernisering van het vervoer van de de grondstoffen.
Dick Tukkers