Marieke Dannenberg
Bleumkes en biejkes
Ik har lest twee zoadbommen ewunnen met zonne actie op Facebook. Ne zoadbomme is 'n bolletje kleai met blomenzoad der in. Kan oewen tuin, den van de buurleu of 't stukke gemeentegroond vuur oew hoes wal wat blöaispul gebroeken? Gooit dan ne zoadbomme! Wocht op ne reagenbuje of spreujt eawen met 'n geter en der gröait nen helen fossen weelde blomen vuur de biejen. (www.zaadbom.com)
't Leek miej wal wat um dee bommenn biej oons vuur in 'n wadi te gooien. Den dreugen sloot mag wal ietskes op-efluurd worden. De blomen zeent nit allene mooi, mer ook good vuur de biejen. Zo vang iej twee vlegen in enen klap. Want de biejen zeent in gevoar: weelde biejensoorten goat der in rap tempo an duur de verstedelijking, het toonemmend gebroek van pesticiden en de klimaatveraandering.
Biejen zeent heel belangriek vuur oonze voedselvuurziening. Tachtig preceant van oonze gewassen is ofhaankelijk van bestoewing duur biejen en aander ongemak. Biejen wordt nit bliej van betegelde achtertuinen en gazons as 'n biljartlaken. Viej köant de biejen dus helpen duur oonze tuinen nit al te good biej te hoolden en duur bevuurbeeld ne zoadbomme te gooien netuurlijk.
Van hoes oet learen ik um deers nit te ploagen, ook de insecten nit. At der in 't hoes nen spinnekop of nen vlinder zit, prebeer ik um aaltied leawendig wier noar boeten te kriegen. Mer ik zir ook ginnen heailigen. Vurig noa-zommer was ik an 't strieken op een zoolder toew der ne wespenkoneginne oet de mouwe van een boezeroen vleug. Ik krege ineens oaweral de kriebels en vluchten noar oondern. Ik was allene in 't hoes en ik wol op mienen held wochen vuur de oplössing. Toew bedach ik miej det dee koneginne oarns vötkreup en det er dan binnen de kortste keren een heel wespennös op 'n zoolder zat. Toew he'k ne eagenhandig dood-ehöwn met 'n schoon van Gerwin, nit van miejzelf. 'n Heel wespenvoolk noar de gallemiezen. Mer ook de wespe is nuttig vuur de landbouw. Wespen zeent roofinsecten en et aandere insecten op dee 't oonze oogsten opvret.
Um wat terugge te doon vuur de netuur he'k dus dee zoadbommen in den wadi egooid. Der köm van alns op: klaprozen, kamille, gooldsblomen, korenblomen, peareblomen en lavendel. Gistern keek ik oet 't raam en zag ik nen dikken gemeentekearl op nen zitmeejer gangs um een wadi wier strak te meejen. Minne hulpactie an de biejen lea in doezenden gekluurde snippers op 't gazon.