Spolken
As Tweantsen streektaalconsulent heb ik ooit (ca. 2003) oonderzeuk edoan of d'r verschil was tusken de gehemmelten van de Broabaantse en de Tweantse leu. Kö'j dat metten? In Broabaant eeuwenlaank ne zachte 'g' oetsprekken en in Tweante ne messchoarpe 'g' gebroeken, dan mut d'r dus an de achterkaante van 'n goagel toch ne mutatie zichboar wean? Um doar achter te kommen vreug ik an honderd koezendokters oet de beaide gewesten um ofgeetsels van keunstgebitten op te steuren. Een mooi gezichte, al dee goegelnde gebitten biej het Van Deinse Instituut in Eanske op ne lange teunbaanke. En zelfs nen volslagen onbenul kon zeen dat d'r méar slieterieje te zeen was biej de Tukkerse ofgeetsels. Je reainste orale evolutie in 't moondwoark.
Is dit woar of is dit flantuterieje? Sorry: dit is dus ne complete leugenbulerieje…
Mear wat zö'w non beleawen? Steet d'r in de kraante nen kop: "Eureka! Tongbeweging bepaalt taal". 'n Hoogleraar vuur de Nedersaksische taal, Prof. dr. Martijn Wieling, hef oonderzeuk edoan biej learlingen oet Gealderlaand en Groningen of d'r verschil zit tusken de beweagingen van de tongen van dee jongeleu. Dat dee-r-e nit met keunstgebitten – de tandartsen zöant oe zeen kommen - mear met sensoren op de tongen. En joawal: of ze plat spreuken of Hollaands, de tonge van de Grönningers wör duurgoans vearder achter in 'n moond tegen 't gehemmelte edrok dan biej de Gealdersen. Disse conclusies zollen van belang wean vuur het anlearen van vrömde talen.
En zo hebt de feiten non de fictie van destieds achterhaald. (zeukt mear via Google: Martijn Wieling en zo verdan)
Dat róp ne mennigte vroagen op. Nen Riessender zeg 'koarke, woark, moarkt'. Doar he'j een betjen een roond meunke vuur neurig. Probeert 't mear ees vuur 't spegel. Mear nen Eantersen zeg "kaarke, waark, en maarkt' Dan mu'j 'n moond juus in de breedte lös trekken. A'j dat eeuwen laank doot, mu'j dat toch an de gezichen können zeen?
Seend dat nieje oonderzeuk heur ik in Riessen alverdan de vroage: "Zee'j wat an miej?" En in Eanter: "Heb ik wat van oe an?"
Moch ik oe dus tegenkommen op de maakt/moarkt, dan zi'j ewoarskouwd. En non nit dreks met zin allen vuur 't spegel goan stoan te spolken!
Gerrit Kraa