De cirkelzaag des geloofs of de psalmenpomp
Noarns ha’j zo völle harmoniums as in Riessen. Allenig al in oonze Walstroate (destieds) een stuk of achte.
Harmoniums wörren gewaardeerd mer ook eminacht. Genog schealdnaams: psalmenpomp, gereformeerde hometrainer, cirkelzaag des geloofs, hellelujah-commode. Een dichter Roland Holst maakten der ‘de snotverkouden stem der mensheid’ van. Neettemin was het hoesörgel in heel völle “vuurkamers” een on-ontbearlijk meubelstuk.
Kneezwellen
De öaldste zönne nöm plaats op het wiebelig örgelkrukjen, zat de veute op de trappers, de kneene wiedwagens oet mekoar um de kneezwellen te können bedenen vuur hätter of zachter, en dan de trapper buurtelings op en dale doon en met de vingers de toetsen bereuren. Mear eers mos dan ‘n örgelleuper op erold worden, een kleedje oawer de toetsen, met niever borduurwoark, het leewst met ne sprökke d’r op.
Peli-vriefwas
En het meubel har nen depen glaans van al het poetsen met Peli-wriefwas. Vake ontdekten de vrouwe des huizes biej de grote schoonmaak verdach mottig hooltzaagsel op het vloerkleed: hooltworm! Iej konden dan ne tube met een heel spits snuutje kopen biej Pim van ’n Pröttel vuur ne dodelijke injectie vuur de wörmkes.
Örgelköster
Mer vuur a’j konden spöllen mos iej eerst op örgelles. Doarvuur ha’j de örgelköster, of measter Van Woudenberg, of Reint Ilbrink, woer a’j ook örgelmuziek konden kopen. Zo’n harmonium maakten geluud volgens hetzelfde principe as een moondörgel: iej brachen met loch kleane tungskes an het trillen duur te bloazen of te zoegen. En zo ha’j ook drukwind of zoegweendharmoniums, de eersten kömmen vuurnamelijk oet Duutslaand, de lesten oet Amerika. Vuur 185 geulden kochen iej in 1927 een Angelus-örgel. Biej de firma Johannes de Heer of Goldschmeding.
Johannes de Heer
Johannes de Heer was een begrip. Zinne liederenbundel keant grote antallen herdrukken. Iej köant heel wat protestaanten an het zingen kriegen a’j allenig mer de eerste twee wöare van een lied opzengt: “Gouden harpen’, ‘Daar ruist’ of ‘Ik zie’. Het is heel seempel um sarcastische opmerkingen te maken oawer dit stukske muziekcultuur of het gehalte van de zangteksten, mear doar was het Johannes de Heer nit um te doon: iej mossen nit oordelen met culturele maatstaven. Het har alles te maken met persoonlijke beleaving, mystiek.
't Leger
Destieds kömmen opwekkingsbewegingen vanoet Amerika en Engelaand, de evangelisten verzamelden grote groepen in de bekeande ‘witte teanten’, en dan ha’j ook het Leger des Heils nog.
Chris-Jäntje
De heals-soldoaten gungen de stroate op, met nen groep zangers, en met kopperen instrumeanten. Ik zee dan vanniessen de bookhandelaar Nieuwenhuis bliejmeudig kieken, net as de Healssoldoete van de dichter Michel van der Plas: “hij keek omhoog en leek onzegbaar blij.” Tja, tehope met Chris-Jäntje ha’j in ieder geval twee Riessenders woarvan de leu oawewrtuugd waren dat ze in ‘n hemmel kömmen…
Gerrit Kraa