Orgels in Rijssen (12): de Westerkerk
RIJSSEN - Arend Kettelarij (1963) demonstreert het orgel. De speeltafel staat achter in de kerk, een kabelbundel geeft aan de orgelkast het geluid door.
Het gedeeltelijk loze, stijfachtig aandoende front is van zilver gelakt zink. Rijssen heeft professionele organisten! Arend kreeg les bij Jan Meijerink, daarna 6 jaar bij Dick Sanderman, en studeerde af bij Nico Waasdorp aan het conservatorium. Hij heeft een eigen lespraktijk. Vakkundig demonstreert hij de technische en muzikale mogelijkheden. Zijn lievelingslied is desgevraagd Psalm 43. Hij speelt deze psalm uit Sandermans bundel. Zelf heeft hij een flink repertoire opgebouwd, o.a. voor de Vereniging van Organisten van de Gereformeerde Gemeenten. Er zijn veel bundels. Vroeger was dat altijd en overal Worp, of de herziene versie van George Stam. Nu is er heel veel bladmuziek, en complete koraalbundels van de 150 Psalmen. Nu moet gekozen worden uit de 22 registers. Zwelkast gebruiken? Tremulant? Harder, zachter? Na het voorspel worden meer pijpen ingeschakeld om de samenzang duidelijk te kunnen begeleiden.
Wipschakelaars
Met extra wipschakelaars kan er ook veel voorgeprogrammeerd worden. Op het ene klavier kan (bv.) zacht gespeeld worden, op het andere klavier klinkt een heldere uitkomende stem die de melodie duidelijk aangeeft en op het pedaal de bastonen. Na enig aandringen speelt Arend zijn eigen bewerking van Psalm 68. Het geluid vult de kerkzaal, de akoestiek is goed.
Eredienst
De eredienst verloopt volgens een vast patroon: als de kerk volloopt (helaas niet in deze coronatijd…) speelt de organist iets naar eigen keuze. Hoe verloopt de eredienst? Neem de avonddienst van 25 november. Na Votum en Groet leest ds. Lassche Psalm 75 : 3, waarna de organist eerst in het voorspel de melodie laat uitkomen. Dan volgt het koraal. In een vaste maat, steeds precies op tijd de volgende regel, wat in andere kerken vaak niet goed gebeurt, waardoor de ritmiek dan wordt verstoord. Er volgt een naspel. Dan volgt de Geloofsbelijdenis van Nicéa, het Gebed, de Schriftlezing, (Genesis 31 vers 1 t/m 21), samenzang van Psalm 89: 10, met 3 (digitale) collecten.
Laban
De preek gaat over Jacob die vaststelt dat Labans aangezicht niet meer was als gisteren en eergisteren. Prachtig geformuleerd in de Statenvertaling. Daarna volgt het Dankgebed. De Slotzang is Psalm 59:10. De Zegen wordt uitgesproken. Er is orgelspel bij het verlaten van de kerk.
Drie
Het is opvallend dat de predikant bij de preek treffende teksten kiest uit de drie gekozen psalmen, uit de berijming van 1773. Het interieur van het orgel ziet er strak uit, er is niet veel ruimte, maar zittend op een krukje kunnen de pijpen bijgestemd worden.
Steenbakkers
Voorheen zaten de steenbakkers geknield bij tichelstenen neer, nu zitten organisten gebukt voor orgelpijpen. De Westerkerk kan weer even vooruit met het goed gerestaureerde orgel!
Gerrit Kraa