Taalachterstand
Vanear zat ik bie Joop in ‘n stool. ’n Toef mos wier es teruggesnöaid. Ene van de jongs, nen opskötteling van een joar of 13, köm bie de grote baas lopen. “He’j neet wat te doon?” vreug hee. Den jongen zea van nit. “Iej köant boeten nog wal kearen,” zea ik vuur de grap. Den jongen keek mie neet-begriepend an. “Is dat Duits?” zeg he.
Kan den jongen neet helpen. Mer des te grötter de skande vuur de olden van den jongen. Dee hebt em bewust gin Plat eleard. Ze hebt den jongen nen taalachterstand egeven. En non kan hee zik in Riessen neet redden. En et slimste is dat ze meant em doar nog met te helpen ook.
De olden hebt den jonge nen taalachterstand egeven
Mooie tegenstelling is dat völle olden meant et beste vuur öar wich te willen. Kans op ne gode bane in et Westen, mer ze onderwiel tegenholdt um der hen te goan. En onderwiel zorgt dat ze op de stea woeras ze NOE wont vuur gek stoat. Misskien wil den jongen bie Joop wal helemoal neet vort. Hef hier allens, ziene familie, ziene möage en bliekboar ook ziene stagestea.
Et zal oe verbazen wo vake jongern vroagt woeras ze Riessens learen köant
Loa’w et nog es zeggen: met mear sproaken in ’n kop lear’j de wearld better begriepen. Dus ook met Nedersaksisch der bie. Et trurigste is: de jeugd wil wal. En et zal oe verbazen wo vake as ik vroagen van jongeren kriege woeras ze Riessens (of andere soorten Nedersaksisch) learen köant, umdat de olden vuur öar invult dat ze dat neet wilt. “Ja mer ze sprekt et nooit.” Nee, umda’j et ze nooit eleard hebt en net doot of et heel gek is.
Loa’w et ook nog mer es zeggen: iej doot oew kind tekort a’j et gin plat leart. Iej ontnemt et bewust ne sproake (in plaatse van et zelf te loaten kiezen) en dus mist et een stukke sproakgeveuligheid, bettere ansloeting bie Engels, Duuts, Skandinavisch, Frees en Limburgs, iej zett et op achterstand in et Nedersaksische gebeed en iej zorgt vuur nen geveulsmoatigen skeid tusken de grootolden en de kleinkinder.
En vuur de drammers dee’t zegt dat et oaver een poar joar toch allemoal Engels is: dat he’j zelf in de hande, net as de nuttigheid van de egene sproake. En ook al was et zo, dan nog he’j an dree sproaken mear as an mer twee.
A’j de kinder gin Plat leart nöast Nederlands, zet iej ze op taalachterstand
Martin ter Denge