Platte column: Greanzen
AlgemeenIn de media leas iej völle berichen oawer greanzen. Benaamd oawer de greanzen van Europa, gemetselde muren met rollen tekkedroad, um asielzeukers boeten oons wearelddeel te hoolden. Doar is aait al gedoo oawer ewès, de Romeinen treuken al greanzen um de Germanen boeten het imperium te hoolden. Vroger was ‘tuin’ nit ’n hof mear de begreanzing doarvan: Maurits treuk nen streep met de verovering van diverse steaden, woerduur de Spanjolen boeten de greanzen van de lage landen bleven. Vroger mos iej dan een joartal learen: ‘1588-1598 Maurits heeft de tuin gesloten’. En koniginne Wilhelmina stapten oawer nen streep van mèl en was wier in öar vaderlaand. En zo wilt diverse partiejen dus rechtevoort ‘dat de tuin van Europa gesloten wordt’.
Och, iej hebt al völle mear greanzen as da’j dachen. De greanzen van de plaatsen van Oaweriessel zeent dudelijk an egewen. Iej hebt ook onzichtboare greanzen. Ene doarvan lig tusken Hoalten en Riessen: an de ene kaante zeent de weenkels’s zöandeangs dichte, an de aandere kaante lös. Op de Borkeld löp de taalgreanze tusken huus en hoes, tusken Salland en Tweante.
En d’r loopt ook greanzen dwas duur Riessen: an de ene kaante zeaden ze vroger ‘de höare kammen’ en an de aandere kaante ‘de höare kemen’. En dan de greanzen tusken Riessen en Eanter! ‘Ne gaanze en ne goanze, Fraans en Froans, tegel en tiêgel, vogel en vuêgel, tweie en dreaie, nen skoon en nen skouw, wei hef dat ezeg?’ Ze hooldt mekoar/mekaar in de gaten, en toch he’j oetwisseling van vrouwleu en keals met daank an ’t gengelen op ’n Estrouwsweg en gehuppel in Lucky Luke en brommers kieken boeten de disco. Riessender blewen vroger geane binnen de greanzen van ’t städje, de Eantersen gungen vriejmeudig de greanzen oawer met zoompen, kloompen en gaanzen/goanzen.
De greanze van Almelo löp an de zuudoostelijke kaante dwas duur Ypelo, en doar vertrekt dus de boerderiejen en komt d’r doodsaaie hallen vuur in de plaatse, woer goederen vanoet grote deuzen oawer epakt wordt noar kleanere deuskes. As ’t tenminste noar ’t zinne geet van Almelo.
Ne greanze um Europa hèn… merakels gastvriej is het nit. ‘Het zal wal mutten’, zeg ‘n enen. ‘n Aanderen neumt nen Biebeltekst: “Vervloekt is wie het recht van de vreemdeling, de wees en de weduwe buigt’. As dee Europese greanze toch keump, mut ze mer een oold gebroek in eare herstellen: oet alle laanden van Europa wichter loaten kommen biej dee greanze en dan ne voes vol lekkere snoepjes én een nuks moal op de hoed gewen um nooit te vergetten dat doár de greanze lig. Van Europa - en van oons good fetsoen…
Gerrit Kraa