Orgels in Rijssen (9): een De Olde in de Oranjekerk

RIJSSEN - De Oranjekerk ontstond in 1955.

Het boek “In de voorhoven onzes Gods” (2006) schetst helder het ontstaan van deze Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland te Rijssen. Men wilde een meer bevindelijke prediking, de hervormde kerk gaf niet thuis. Voorlopig kon men terecht in de Walkerk, die sinds de bouw van de Noorderkerk leeg stond. De nieuwe gemeente gaf blijk van een grote offergezindheid: in 1958 kwam er een pastorie, in 1960 stond er een nieuwe kerk in de Oranjestraat, in 1977 werd aan de Lentfersweg een nieuwe pastorie gebouwd. In 1968 viel het besluit: een nieuw kerkorgel op de galerij, tegenover de kansel.

De Olde
Jan de Olde - waarover later meer - had zich in Rijssen gevestigd. Hij bouwde zijn veertiende orgel met een hoofdwerk en een rugwerk, destijds uniek in Rijssen. Het zou f. 70.000 kosten, en ook dat hoestte de gemeente probleemloos op, 15 jaar na de stichting van de gemeente.

Neo-barok
Het hoofdwerk kreeg 7 registers, het rugwerk had er ook 7, het pedaal 4. De twee klavieren konden met elkaar gekoppeld worden en met het pedaal. Een tremulant kon zorgen voor een wat zwevend karakter van de stemmen op het rugwerk. Het orgel had duidelijk een eigentijds neo-barok karakter. Rijssenaren houden doorgaans van een ietwat romantisch klinkend orgel, langzaamaan veranderde de landelijke trend: het mocht wel wat minder scherp, iets fluweliger graag. De Olde was gestopt met kerkorgels bouwen, de firma BAG uit Enschede zorgde in 1991 voor een mildere intonatie, door hun medewerker Boogaard, die later ook vanuit Rijssen orgels ging bouwen.

Warmer
Zo kregen de pijpen een iets warmere klank. Er kwam een zachtstrijkend register bij, een acht voets Gamba. Tongwerken werden vervangen en nog enkele stemmen aangepast. Het orgel ging ook anders ‘ademen’ door toepassing van een nieuwe magazijnbalg.

Cornet
In 1998 werd een Cornet geschonken. Nu kon de uitkomende stem vanaf beide klavieren klinken, wat meer variatie bood. Inmiddels is het onderhoud in handen van de firma Boogaard. Waarover later óók meer.

Organisten 
Wim Slagman (foto), Aart van den Noort en Marianne van Oostenbrugge verzorgen beurtelings de begeleiding van de eredienst. Wim, al minstens 30 jaar organist, kreeg orgelles op de Muziekschool in Rijssen van Gerard Keilholtz, organist van het Peperbusorgel in Zwolle. Bij Wim staat ook geregeld werk van Jan Zwart en Feike Asma op de lessenaar, organisten van de romantische school.

Klaagpsalm
Zijn voorkeur? Psalm 51 van Jan Zwart, een klaagpsalm, dan ga je niet alle registers opentrekken. Op het ene klavier de wat zachtere begeleiding, op het andere klavier heldere stemmen om de melodie aan te geven. Regelmatig worden de tongwerken (Trompet, Dulciaan en Fagot) gestemd. Vakmanschap, niet alleen in zijn dagelijks werk, (“de Timmerieje”) maar ook achter de klavieren!

Gerrit Kraa